महागाईच्या सतत वाढत्या संकटामध्ये पेट्रोल व डिझेलच्या किमती गेल्या काही महिन्यांपासून स्थिर राहिल्यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांना मोठा दिलासा मिळाला आहे. १ फेब्रुवारी २०२५ रोजी देशातील प्रमुख शहरांमध्ये इंधन दरात कोणताही बदल करण्यात आला नाही. यामुळे वाहतूक खर्चावर नियंत्रण राहून दैनंदिन जीवनावरील आर्थिक ताण काही प्रमाणामध्ये कमी झाला आहे.
वाहतूक खर्च स्थिर – नागरिकांना फायदा
वाहतूक खर्च वाढला की अनेक वस्तूंच्या किमती वाढत असतात. इंधन दर स्थिर राहिल्यामुळे बाजारात आवश्यक वस्तूंच्या किमतींवर चांगला परिणाम दिसून आला आहे. शेतकरी, व्यापारी आणि ग्राहक वर्ग यांना याचा थेट फायदा मिळत आहे.
शेती व व्यापार
शेतमाल वाहतुकीचा खर्च वाढला की त्याचा परिणाम थेट किरकोळ बाजारावर होत असतो. सध्याच्या स्थिर किमतींमुळे भाजीपाला, फळे व इतर जीवनावश्यक वस्तूंच्या दरात जास्त वाढ झालेली नाही.
सार्वजनिक वाहतूक
बस, रिक्षा आणि इतर सार्वजनिक वाहनांचे भाडे नियंत्रणात असल्यामुळे सर्वसामान्य प्रवाशांना दिलासा मिळत आहे.
वाहनधारक
इंधन खर्च वाढल्यास वैयक्तिक गाड्यांचा वापर मर्यादित होतो. मात्र, सध्याच्या स्थिर असलेल्या दराने लोकांच्या दैनंदिन खर्चात कुठलीही वाढ झालेली नाही.
कच्च्या तेलाच्या आंतरराष्ट्रीय किमती स्थिर
1) सध्या ८०-८५ डॉलर प्रति बॅरल दराने कच्च्या तेलाची किंमत स्थिर झालेली आहे. त्यामुळे भारतातील इंधन दरांमध्ये मोठे चढ-उतार झालेले नाहीत.
2) कर धोरणांमध्ये बदल झालेला नाही
केंद्र व राज्य सरकारांनी एक्साइज ड्युटी आणि व्हॅट मध्ये कोणताही मोठा बदल झालेला नाही. त्यामुळे ग्राहकांना अतिरिक्त भार सहन करावा लागत नाही.
3) मागणी आणि पुरवठा समतोल
देशांतर्गत इंधनाचा पुरवठा व मागणी यामध्ये मोठी तफावत नसल्याने या किमती नियंत्रणामध्ये आहेत
4) ओपेक (OPEC) देशांच्या धोरणांचा परिणाम
उत्पादनात कपात झाल्यास किमती मध्ये वाढ होऊ शकते
5) रशिया-युक्रेन युद्धाचा परिणाम
पुरवठ्यावर परिणाम झाला तर दर वाढू शकतात.
6) डॉलर-रुपया विनिमय दर
रुपयाची घसरण झाल्यास इंधन महाग होण्याची शक्यता दिसते.
सध्या या घटकांमुळे मोठी वाढ झालेली दिसत नसली तरी भविष्यात परिस्थिती मध्ये बदल दिसू शकतो.
२०२५ अर्थसंकल्पातील इंधन दरांबाबत जनतेची अपेक्षा
१ फेब्रुवारी २०२५ रोजी सादर करण्यात आलेल्या केंद्रीय अर्थसंकल्पामध्ये सरकार इंधनावरील करांमध्ये कपात करण्याची शक्यता होती. जर एक्साइज ड्युटी किंवा व्हॅट कमी झाले, तर पेट्रोल व डिझेलचे दर अधिक कमी होऊ शकतात.
सध्याच्या परिस्थितीत इंधन दर स्थिर असल्या कारणाने सर्वसामान्य नागरिकांना महागाईच्या काळात थोडा दिलासा मिळाला आहे. जागतिक परिस्थिती व सरकारी धोरणांवर याचा भविष्यातील परिणाम अवलंबून राहील.
