भारतीय पेन्शन व्यवस्थेमध्ये एक ऐतिहासिक क्रांती घडत आहे. केंद्रीय कामगार व रोजगार मंत्री डॉ. मनसुख मांडविया यांनी नुकतेच एक महत्त्वपूर्ण योजनेची घोषणा करण्यात आली आहे, ही योजना देशभरातील लाखो पेन्शनधारकांच्या जीवनामध्ये सकारात्मक बदल घडवून आणणार आहे. ही योजना म्हणजे नवीन केंद्रीकृत पेन्शन पेमेंट प्रणाली (CPPS), याची प्रायोगिक चाचणी यशस्वी पध्दतीने पूर्ण करण्यात आली आहे.
प्रायोगिक चाचणीचे यश
२९ व ३० ऑक्टोबर २०२४ रोजी जम्मू, श्रीनगर व कर्नाल या तीन विभागांमध्ये या योजनेची प्रायोगिक तत्वावर चाचणी घेण्यात आली. या चाचणी मध्ये ४९,००० हून अधिक कर्मचारी पेन्शन योजना (EPS 95) लाभार्थ्यांना सुमारे ११ कोटी रुपयांचे पेन्शन वितरित करण्यात आले आहे. या यशस्वी चाचणीमूळे नवीन प्रणालीच्या कार्यक्षमतेची माहिती झाली आहे.
नवीन CPPS प्रणालीमुळे पेन्शनधारकांना देशातील कोणत्याही बँकेच्या कोणत्याही शाखेमधून त्यांचे पेन्शन मिळू शकणार आहे. स्थलांतरित पेन्शनधारकांना मोठा दिलासा यातून मिळणार आहे.
कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना (EPFO) ही संस्था आधुनिकीकरणाच्या दिशेने महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलत आहे. CPPS ही या प्रवासामधील एक चांगली खूण आहे. या संस्थेचे उद्दिष्ट आहे की ती अधिक मजबूत, प्रतिसादात्मक व तांत्रिकदृष्ट्या सक्षम होणे.
जानेवारी २०२५ पर्यंत ही नवीन CPPS प्रणाली संपूर्ण देशभरात लागू करण्यात येणार आहे. ही नवीन प्रणाली EPFO च्या सध्या सुरू झालेल्या आयटी आधुनिकीकरण प्रकल्पाचा एक आवश्यक भाग असेल. या प्रणालीमुळे पेन्शन वितरणाची प्रक्रिया अधिक कार्यक्षम व पारदर्शक होणार आहे.
नवीन प्रणालीमुळे मुखत्वे त्या पेन्शनधारकांना मोठा फायदा होणार आहे जे निवृत्तीनंतर त्यांच्या मूळ गावी परत जाऊ इच्छित आहेत. आतापर्यंत, अशा पेन्शनधारकांना अनेक प्रशासकीय अडचणींचा सामना करावा लागत होता. परंतु या नवीन कार्यप्रणालीमुळे ही महत्वाची आव्हाने दूर होणार आहेत.
