मालमत्तेच्या वादविवादांमध्ये हक्कसोडपत्र काय आहे ? जाणून घ्या संपूर्ण माहिती

मंडळी मालमत्तेसंदर्भातील वादविवादांमध्ये हक्कसोडपत्र हा शब्द आपण अनेकदा ऐकतो. पण, हे हक्कसोडपत्र नेमके काय असते, त्याचा कायद्यातील उपयोग काय आहे, आणि ते का आवश्यक आहे, याबाबत सविस्तर माहिती जाणून घेऊ. जर तुमच्या नावावर एखादी मालमत्ता असेल किंवा तुम्ही कोणत्यातरी मालमत्तेमध्ये हक्कदार असाल, आणि तुमच्याकडे नातेवाईक हक्कसोडपत्र मागत असतील, तर हा लेख वाचा.

हक्कसोडपत्र म्हणजे काय?

हक्कसोडपत्र म्हणजे एखाद्या मालमत्तेवरील आपला मालकी हक्क संपवण्याचे किंवा सोडण्याचे लेखी व कायदेशीर दस्तावेज. यामध्ये शेती, जमीन, घर यांसारख्या मालमत्तांचा समावेश होतो. हक्कसोडपत्र कायदेशीररित्या तयार करून नोंदणी केल्यावरच त्याला अधिकृत मान्यता मिळते.

हक्कसोडपत्र कोणी करू शकतो?

• ज्या व्यक्तीचा ठराविक मालमत्तेमध्ये हक्क आहे, ती व्यक्ती हक्कसोडपत्र करू शकते.
• वारस हक्काने मिळालेल्या मालमत्तेमध्ये मुलींना देखील हक्क आहे. त्या त्यांच्या वाट्याचा हक्क सोडू शकतात किंवा प्रमाणपत्राद्वारे तो मान्य करतात.
• हक्कसोडपत्र पूर्ण मालमत्तेसाठी किंवा केवळ त्यातील काही भागासाठी तयार करता येते.

हक्कसोडपत्राचा मोबदला

हक्कसोडपत्र कुटुंबातील व्यक्तींमध्ये तयार होत असल्याने शासन कोणताही थेट मोबदला आकारत नाही. परंतु, हक्क सोडणाऱ्या व्यक्तीला इतर हक्कदार व्यक्तींनी एखादा मोबदला देणे शक्य असते.
नोंदणीकृत हक्कसोडपत्रासाठी शासकीय नोंदणी शुल्क लागते.

हक्कसोडपत्र नोंदणीकृत असणे का गरजेचे आहे?

हक्कसोडपत्र नोंदणीकृत असेल, तरच त्याला कायदेशीर मान्यता मिळते. मालमत्ता हस्तांतरण अधिनियम 1882 च्या कलम 123 नुसार कोणत्याही मालमत्तेचे हस्तांतरण नोंदणीकृत कागदांवरच वैध मानले जाते.

हक्कसोडपत्र तयार करताना काय नमूद करावे?

1) हक्क सोडणाऱ्या व्यक्तीचे नाव, वय, पत्ता आणि व्यवसाय.
2) हक्क प्राप्त करणाऱ्या व्यक्तीचा पूर्ण तपशील.
3) वंशावळ व एकत्रित कुटुंबाच्या मिळकतीचे विवरण.
4) दोन साक्षीदारांची नावे, पत्ते व तपशील.

हक्कसोडपत्र कोठे तयार होते?

1) तलाठी सर्व कागदपत्रांची तपासणी करतो.
2) नोंदणीकृत हक्कसोडपत्रावरून गाव नमुना 6 मध्ये मालमत्तेची नोंद केली जाते.
3) अनोंदणीकृत हक्कसोडपत्र वैध मानले जात नाही.

मालमत्तेच्या वाटाघाटीत हक्कसोडपत्राचे महत्त्व

शहरी तसेच ग्रामीण भागात, मालमत्तेसंबंधी वाद टाळण्यासाठी हक्कसोडपत्र महत्त्वाचे आहे. नोंदणीकृत हक्कसोडपत्र तयार केल्यानंतर संबंधित व्यक्तीचा मालमत्तेवर कोणताही कायदेशीर हक्क राहत नाही.