नमस्कार भारतीय अर्थव्यवस्थेचा आधार असलेल्या बँकिंग क्षेत्रावर नियंत्रण ठेवणाऱ्या भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) पुन्हा एकदा सामान्य नागरिकांच्या हितासाठी काही महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतले आहेत. आर्थिक स्थैर्य राखण्यासाठी आणि ग्राहकांच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी RBI ने अलीकडेच काही पावले उचलली आहेत. यामध्ये पूर्वांचल सहकारी बँकेचा परवाना रद्द करणे आणि येस बँक व ICICI बँक या खाजगी बँकांवर दंडात्मक कारवाई करणे यांचा समावेश आहे.
पूर्वांचल सहकारी बँकेचा परवाना रद्द कारणे आणि परिणाम
पूर्वांचल सहकारी बँकेची आर्थिक स्थिती अत्यंत नाजूक झाल्याने RBI ने या बँकेचा परवाना रद्द करण्याचा निर्णय घेतला. हा निर्णय खालील कारणांमुळे घेण्यात आला आहे
1) अपुरे भांडवल : बँकेकडे व्यवसाय चालवण्यासाठी आवश्यक असलेले पुरेसे भांडवल नव्हते.
2) उत्पन्नाच्या मर्यादित संधी : बँकेला भविष्यात उत्पन्न वाढवण्याचे ठोस पर्याय नव्हते.
3) जनहिताचे रक्षण : अशा अवस्थेत बँक सुरू ठेवणे हे सार्वजनिक हिताच्या विरोधात ठरले असते.
ही परिस्थिती लक्षात घेऊन RBI ने राज्याचे सहकार आयुक्त व सहकारी संस्थांच्या निबंधकांना बँक बंद करून लिक्विडेटर नियुक्त करण्याचे निर्देश दिले आहेत.
ठेवीदारांसाठी महत्त्वाची माहिती
पूर्वांचल सहकारी बँकेच्या ठेवीदारांसाठी RBI ने काही महत्त्वाचे स्पष्टीकरण दिले आहे.
- विमा संरक्षण : DICGC अंतर्गत प्रत्येक ठेवीदाराला 5 लाख रुपयांपर्यंत संरक्षण मिळेल.
- ठेवीदारांची स्थिती : सुमारे 99.51% ठेवीदारांना त्यांची संपूर्ण रक्कम परत मिळेल.
- अडचणी : बँकेच्या आर्थिक स्थितीमुळे 5 लाखांपेक्षा जास्त ठेव असलेल्या ठेवीदारांना त्यांची संपूर्ण रक्कम परत मिळण्यात अडचण येऊ शकते. खाजगी बँकांवर कारवाई
RBI ने केवळ सहकारी बँकांवरच नव्हे तर खाजगी बँकांवरही कठोर कारवाई केली आहे. येस बँक आणि ICICI बँक या दोन खाजगी बँकांवर दंडात्मक कारवाई करण्यात आली आहे.
- येस बँकेवरील कारवाई : येस बँकेवर 91 लाख रुपयांचा दंड ठोठावला गेला आहे. कारणे
- ग्राहक सेवेशी संबंधित नियमांचे उल्लंघन
- अपुऱ्या शिल्लक रकमेवर शुल्क आकारणी
- अंतर्गत खात्यांचा बेकायदेशीर वापर
- कार्यालयीन खात्यांशी संबंधित नियमांचे उल्लंघन
- ICICI बँकेवरील कारवाई : ICICI बँकेवर 1 कोटी रुपयांचा दंड ठोठावण्यात आला आहे. कारणे
- अंतर्गत खात्यांचा गैरवापर
- ग्राहक सेवेशी संबंधित नियमांचे उल्लंघन
- RBI च्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन न करणे RBI च्या कारवाईचे महत्त्व
या सर्व कारवायांमधून स्पष्ट होते की RBI सामान्य नागरिकांच्या आर्थिक हिताचे रक्षण करण्यासाठी आणि आर्थिक स्थिरता राखण्यासाठी सतर्क आहे. या निर्णयांमागील उद्दिष्टे पुढीलप्रमाणे आहेत.
- आर्थिक स्थिरता राखणे
- बँकिंग क्षेत्रातील शिस्त राखणे
- ग्राहकांचे हित जपने
- कमकुवत बँकांपासून जनहिताचे संरक्षण करणे
RBI च्या या कारवायांमधून बँकिंग क्षेत्रात पारदर्शकता आणि शिस्त राखण्याची मध्यवर्ती बँकेची बांधिलकी दिसून येते. सहकारी असो वा खाजगी, नियमांचे उल्लंघन करणाऱ्या बँकांवर कठोर कारवाई केली जाते, ज्यामुळे ग्राहकांच्या हिताचे रक्षण होते आणि एकूणच बँकिंग क्षेत्राची विश्वासार्हता वाढते.
