नमस्कार मित्रांनो देशातील बऱ्याच नागरिकांचे बँक खाते आहे, आणि हे खाते त्यांच्या बहुतांश आर्थिक व्यवहारांसाठी आवश्यक ठरते. बहुतेक खातेदारांना आपल्या खात्यातील शिल्लक रक्कम माहिती असते. परंतु बँक खात्यांसंबंधित विविध नियम आणि मर्यादा आहेत, ज्यांची माहिती असणे महत्त्वाचे आहे. यामध्ये खात्यातील किमान शिल्लक रक्कम, एटीएम आणि डेबिट कार्डच्या शुल्कासह चेक व्यवहारांचे शुल्क यांचा समावेश होतो. भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) या सर्व बाबींसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत.
बँक खात्यात ठेवता येणारी जास्तीत जास्त रक्कम समजण्याआधी, हे लक्षात घ्या की प्रत्येक बँकेने त्यांच्या सेव्हिंग अकाउंटसाठी किमान शिल्लक रक्कम निश्चित केली आहे. ही किमान रक्कम न राखल्यास खातेदाराला पेनल्टी भरावी लागते. किमान शिल्लक रक्कम 1,000 रुपयांपासून 10,000 रुपयांपर्यंत विविध बँकांमध्ये भिन्न असू शकते.
संबंधित नियमांनुसार, सेव्हिंग अकाउंटमध्ये रोखीने जमा करण्यासाठी मर्यादा आहे. आयकर नियमांनुसार एक व्यक्ती एका आर्थिक वर्षात सेव्हिंग अकाउंटमध्ये जास्तीत जास्त 10 लाख रुपये रोख रक्कम जमा करू शकते. यापेक्षा जास्त रक्कम जमा झाल्यास बँकेला त्या व्यवहाराची माहिती आयकर विभागाला द्यावी लागते.
तसेच 50 हजार रुपये किंवा त्यापेक्षा जास्त रक्कम जमा करताना पॅन क्रमांक देणे बंधनकारक आहे. एका दिवसात जास्तीत जास्त 1 लाख रुपयांपर्यंत रोख रक्कम जमा करता येते, परंतु अपवादात्मक परिस्थितीत ही मर्यादा 2.50 लाख रुपयांपर्यंत वाढू शकते.
जर सेव्हिंग अकाउंटमध्ये 10 लाख रुपयांच्या मर्यादेपेक्षा जास्त रक्कम जमा केली आणि त्याच्या उत्पन्नाचा स्त्रोत स्पष्ट केला नाही, तर आयकर विभागाकडून छाननी होऊ शकते. अशा स्थितीत 60% कर, 25% अधिभार, आणि 4% उपकर लागून मोठा दंड आकारला जाऊ शकतो.
आपण सर्वजण आपली कमाई सुरक्षित ठेवण्यासाठी बचत खात्याचा वापर करतो. जरी बँकेने खात्यात ठेवण्याच्या रकमेवर कमाल मर्यादा निश्चित केलेली नसली, तरी मोठी रक्कम खात्यात असल्यास आणि तिचा उत्पन्न स्त्रोत अस्पष्ट असल्यास, त्यावर आयकर विभागाची छाननी होऊ शकते. उत्पन्नाचा स्त्रोत स्पष्ट असल्यास काळजी करण्याची आवश्यकता नाही.
शेवटी सेव्हिंग अकाउंटमध्ये मोठ्या रकमेची गुंतवणूक असेल तर ती मुदत ठेवीत बदलणे फायदेशीर ठरते. कारण यामुळे अधिक चांगला परतावा मिळतो. बँकांमध्ये अल्प ते दीर्घ मुदतीच्या ठेव योजनांमुळे ग्राहकांना योग्य रिटर्न मिळू शकतो.
