नमस्कार रीझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (आरबीआय) अलीकडेच बँकिंग क्षेत्रातील ग्राहकांसाठी काही महत्त्वाचे नियम जाहीर केले आहेत. सायबर गुन्हेगारी आणि बँकिंग फसवणुकीचे प्रमाण वाढत असल्याने या उपाययोजना अत्यावश्यक ठरत आहेत. या निर्णयांचा उद्देश ग्राहकांच्या आर्थिक सुरक्षेसाठी एक ठोस आधारभूत व्यवस्था उभी करणे आणि बँकिंग व्यवहारांत पारदर्शकता सुनिश्चित करणे आहे.
मोबाईल क्रमांक लिंकिंग: एक अत्यावश्यक पाऊल
आरबीआयच्या नव्या नियमांनुसार, प्रत्येक बँक खात्याशी मोबाईल क्रमांक जोडणे बंधनकारक करण्यात आले आहे. मोबाईल क्रमांक लिंक असल्यामुळे प्रत्येक व्यवहाराची माहिती ग्राहकाला तत्काळ मिळते, ज्यामुळे फसवणुकीच्या घटनांवर नियंत्रण ठेवणे शक्य होते.
जर एखाद्या ग्राहकाने आपला मोबाईल क्रमांक अद्याप बँकेशी लिंक केलेला नसेल, तर त्याचे एटीएम कार्ड निष्क्रिय होऊ शकते. त्यामुळे सर्व ग्राहकांनी आपला मोबाईल क्रमांक त्वरित खात्याशी लिंक करावा.
सायबर गुन्हेगारीचा वाढता धोका
सायबर गुन्हेगार आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून ग्राहकांची फसवणूक करण्यासाठी सतत नवनवीन पद्धती वापरत आहेत. बनावट फोन कॉल्स, फिशिंग ईमेल्स किंवा बनावट मेसेजद्वारे ते ग्राहकांकडून संवेदनशील माहिती मिळवण्याचा प्रयत्न करतात.
काय काळजी घ्याल?
- कोणत्याही अनोळखी व्यक्तीला आपल्या बँक खात्याशी संबंधित माहिती देऊ नका.
- संशयास्पद कॉल किंवा मेसेज आल्यास त्वरित आपल्या बँकेला कळवा.
- ओटीपी (OTP) कोणाशीही शेअर करू नका.
ग्राहकांनी घेतली पाहिजे जबाबदारी
- एटीएम कार्डची एक्स्पायरी डेट तपासून त्याचे वेळेवर नूतनीकरण करा.
- एटीएम कार्ड हरवल्यास किंवा चोरीस गेल्यास ते तत्काळ ब्लॉक करण्यासाठी बँकेशी संपर्क साधा.
- पत्ता, मोबाईल क्रमांक किंवा इतर माहिती बदलल्यास ती त्वरित बँकेला कळवा.
सुरक्षेसाठी आरबीआयने दिलेले महत्त्वाचे उपाय
1) खात्यातील व्यवहार नियमित तपासा.
2) बँकिंग पासवर्ड वेळोवेळी अपडेट करा आणि गोपनीयता राखा.
3) फसवणूक टाळण्यासाठी फक्त अधिकृत अ‍ॅप्स आणि वेबसाइट्स वापरा.
4) अनधिकृत व्यवहार आढळल्यास त्वरित बँकेला संपर्क साधा.
डिजिटल बँकिंगमधील फायदे आणि आव्हाने
डिजिटल बँकिंगमुळे व्यवहार वेगवान आणि सोपे झाले आहेत. UPI, डिजिटल वॉलेट्स आणि मोबाइल बँकिंगसारख्या सुविधांनी ग्राहकांचा वेळ वाचवला आहे. यामुळे सायबर सुरक्षेची जोखीमही वाढली आहे.
नव्या नियमांची गरज
आरबीआयच्या नियमांमुळे सुरुवातीला काही अडचणी येऊ शकतात, पण दीर्घकालीन दृष्टीकोनातून हे नियम ग्राहकांच्या हिताचे आहेत. ग्राहकांनी या नियमांचे पालन करून आपले आर्थिक व्यवहार सुरक्षित ठेवावेत.
ग्राहक आणि बँक यांच्यातील सुसंवाद आणि सहकार्यामुळेच एक सुरक्षित बँकिंग व्यवस्था उभी राहील, ज्याचा लाभ प्रत्येकाला होईल.
