राजस्थान कृषी विभागाने जैविक शेतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी एक अभिनव योजना सुरू केली आहे. या योजनेंतर्गत जैविक शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांना 1 लाख रुपयांपर्यंत बक्षीस देण्यात येणार आहे. संबंधित शेतकऱ्यांना 31 डिसेंबर 2024 पर्यंत ऑफलाइन अर्ज सादर करायचे आहेत.
जैविक शेतीचा हेतू आणि स्वरूप
या योजनेंतर्गत रासायनिक खते, कीटकनाशके आणि हार्मोन्सचा वापर न करता पीक उत्पादन करणाऱ्या शेतकऱ्यांना प्रोत्साहित केले जाणार आहे. जैविक पद्धतींमध्ये पीक फेरपालट, पिकांचे अवशेष, जैविक इनपुट्स, खनिज इनपुट्स, जीवाणू खते यांचा समावेश आहे.
राजस्थानातील ब्यावर परिसरातील मसूदा आणि जवाजा ब्लॉकमध्ये मोठ्या प्रमाणावर जैविक शेती केली जात आहे.
योजनेअंतर्गत प्राथमिकता आणि अर्ज प्रक्रिया
योजनेमध्ये प्राधान्य अशा शेतकऱ्यांना दिले जाईल, जे सातत्याने जैविक शेतीसह उद्यानिकी पिकांचे उत्पादन करत आहेत. अर्जांची छाननी जिल्हाधिकारी यांच्या अध्यक्षतेखालील समितीकडून केली जाईल. अर्जासोबत शेतीचे छायाचित्रे आणि पेनड्राईव्ह जोडणे अनिवार्य आहे.
शेतकऱ्यांच्या निवडीचे निकष
शेतकऱ्यांची निवड 20 ठराविक निकषांच्या आधारे केली जाईल, यामध्ये हे मुद्दे महत्त्वाचे आहेत.
1) सरकारी किंवा खासगी प्रमाणीकरण.
2) वर्मी कंपोस्ट युनिटचा वापर व निर्मिती.
3) जैविक पद्धतीने बियाण्यांची प्रक्रिया.
4) जैविक उत्पादने आणि निर्यात.
5) जैविक शेतीविषयक साहित्यनिर्मिती.
6) माती व कीटकनाशक अवशेष चाचणी.
7) जैविक शेती रुची गटांचा सहभाग.
8) राज्य व आंतरराज्य कृषी क्षेत्र भ्रमण.
अधिकाऱ्यांचे मत
कृषी विस्तार ब्यावरचे संयुक्त संचालक आर.सी. जैन यांनी सांगितले की जैविक शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी ही योजना महत्त्वाची आहे. सर्व निकष पूर्ण करणाऱ्या शेतकऱ्यांना 1 लाख रुपयांचे बक्षीस दिले जाईल.
सध्या जवाजा आणि मसूदा भागात 20 हेक्टर क्षेत्रामध्ये जैविक शेती केली जात असून 14 क्लस्टर्स तयार करण्यात आले आहेत.
